အာဏာရွင္စနစ္မွ ဒီမိုကေရစီ စနစ္သို႔ အသြင္ ကူးေျပာင္းဆဲ ကာလတြင္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒအရ အာဏာ သုံးရပ္ အၾကား အျပန္အလွန္ ထိန္းညိႇၾကသည့္ အခါ နားလည္မႈ လြဲမွားမႈ၊ အေခ်အတင္ အျငင္းပြားမႈ၊ ပြတ္တိုက္မႈတို႔ ျဖစ္ေပၚတတ္ သည္ကို ကမၻာေပၚရွိ အျခားေသာ အသြင္ေျပာင္း ႏိုင္ငံမ်ား၏ ျဖစ္စဥ္မ်ားကို ေလ့လာၾကည့္လွ်င္ သိႏိုင္ပါသည္။ အာဏာရွင္ စနစ္တြင္ အာဏာပိုင္ အျဖစ္ႏွင့္ ထိုစနစ္ေအာက္ ႏွစ္ေပါင္း ငါးဆယ္ခန္႔ ေနထိုင္လာခဲ့ရသည့္ ျမန္မာႏိုင္ငံသား အားလုံးထံ၌ ထိုစနစ္၏ ၾသဇာသက္ေရာက္မႈ အနည္းႏွင့္ အမ်ား ဆိုသလို ရွိပါသည္။ လက္ရွိ အာဏာ သုံးရပ္ စလုံးတြင္ ရွိေနၾကသူ အားလုံးသည္ The Voice Weekly က အစဥ္တစိုက္ ေရးသား ေျပာဆို ခဲ့သည့္ စနစ္ေျပာင္း အုပ္ခ်ဳပ္သူ မေျပာင္း သေဘာအရ ယခင္ အစိုးရ အေဟာင္းတြင္ ထိပ္ပိုင္း တာ၀န္မ်ား ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ၾကသူမ်ား ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ယခင္ စနစ္ေဟာင္းမွ စဥ္းစား ေတြးေခၚမႈ၊ ျပဳမူေဆာင္ရြက္မႈ အရိပ္မ်ား မလြတ္ႏိုင္ ေသးသည္ကိုလည္း သိရွိ ထားရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

အေျခအေန အရပ္ရပ္အရ စနစ္ေျပာင္းရန္ လုိအပ္ ေနေသာေၾကာင့္ ထိပ္ပိုင္း တာ၀န္ရွိသူ အနည္းငယ္က အေျပာင္းအလဲ တစ္ရပ္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္သည့္အခါ ေျပာင္းေနေသာ စနစ္ကို သေဘာ သဘာဝ ႏွင့္တကြ နားလည္ ႏိုင္သူမွာ မ်ားစြာ နည္းပါး ပါသည္။ ထိုအခါ ယခင္ အစိုးရ အေဟာင္း လက္ထက္တြင္ ေရးဆြဲ၊ အတည္ျပဳ၊ ျပ႒ာန္းထားသည့္ ဖဲြ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒပါ အာဏာ သုံးရပ္၏ တာ၀န္ႏွင့္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား၊ အျပန္အလွန္ ထိန္းညိႇမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မိမိတို႔ နားလည္ထားေသာ ႐ႈေထာင့္ အသီးသီးမွ အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုၾကသည့္အခါ အျငင္းပြားမႈ ျပႆနာမ်ား ေပၚေပါက္လာပါသည္။ မ်ားစြာ ထင္ရွား သည့္ အျငင္းပြားမႈ ႏွစ္ရပ္မွာ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီးမ်ားရွိ တိုင္းရင္းသားေရးရာ ၀န္ႀကီးမ်ားကို သက္ဆိုင္ရာ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး အစိုးရအဖြဲ႔ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္မ်ားက ၎င္း၀န္ႀကီးမ်ားအား ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး အဆင့္ ၀န္ႀကီးမ်ား အျဖစ္ အသိအမွတ္ မျပဳသည့္ ျပႆနာႏွင့္ ယခုျဖစ္ေပၚေနေသာ လႊတ္ေတာ္မ်ားက ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေကာ္မရွင္၊ ေကာ္မတီမ်ားသည္ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ ဟုတ္၊ မဟုတ္ ဆိုေသာ အျငင္းပြားမႈတို႔ ျဖစ္ပါသည္။

အဆိုပါ အျငင္းပြားမႈ၊ ျပႆနာ ႏွစ္ရပ္ကို သုံးသပ္ ၾကည့္ပါက ျပႆနာ ႏွစ္ခုစလုံးသည္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ျပည္ေထာင္စု ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံး၏ စစ္ေဆး သုံးသပ္ခ်က္ အစီအရင္ခံစာ မွတစ္ဆင့္ ေပၚေပါက္ လာသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ပထမ ျပႆနာတြင္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒဆိုင္ရာ ခုံ႐ုံးသည္ ျပည္နယ္ႏွင့္ တိုင္းေဒသႀကီး ၀န္ႀကီးအဆင့္ သတ္မွတ္၍ မရႏိုင္ဟု ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံး၏ သံုးသပ္ခ်က္ကို ဆန္႔က်င္ကာ သမိုင္း၀င္ ဆုံးျဖတ္ခ်က္ တစ္ရပ္ မွန္ကန္စြာ ခ်မွတ္ႏိုင္ခဲ့ပါသည္။ လက္ရွိ ျဖစ္ေပၚေနေသာ ျပည္ေထာင္စု အဆင့္ အဖြဲ႔အစည္း ဟုတ္မဟုတ္ အျငင္းပြားမႈ တြင္လည္း ျပည္ေထာင္စု ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံး ၏ သမၼတ ကိုယ္စား တင္ျပမႈမွ တစ္ဆင့္ ေပၚေပါက္လာျခင္းျဖစ္ပါသည္။

ႏိုင္ငံေတာ္သမၼတႀကီးသည္ အရပ္သား အစိုးရ အသစ္ အျဖစ္ စတင္ တာ၀န္ယူခဲ့သည့္ အခ်ိန္ ၂၀၁၁ခုႏွစ္အတြင္း ႏိုင္ငံေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူတစ္ရပ္လုံး အက်ဳိးစီးပြား အတြက္ ႀကီးမားသည့္ အျပဳသေဘာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈႀကီးမ်ား အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ ခဲ့ပါသည္။ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒအရ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္၊ သမၼတ ေရြးခ်ယ္ေရး အဖြဲ႔က ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ထားသည့္ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတသည္ ဥပေဒ၊ အမိန္႔၊ ေၾကညာခ်က္မ်ားကို ျပည္သူလူထု သိရွိရန္ ထုတ္ျပန္ သည့္အခါ အျမင့္ဆုံးအဆင့္ ျပည္ေထာင္စု လႊတ္ေတာ္ထံ အတည္ျပဳခ်က္ ရယူရန္ႏွင့္ အနိမ့္ဆုံး ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတကိုယ္တိုင္ လက္မွတ္ ေရးထိုးကာ ဥပေဒကဲ့သို႔ အာဏာတည္ၿမဲေသာ အမိန္႔အျဖစ္ ထုတ္ျပန္ရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ဥပမာ- အၿငိမ္းစား ႏိုင္ငံ ၀န္ထမ္းမ်ား၏ အၿငိမ္းစား လစာမ်ား တိုးျမႇင့္ ခံစားခြင့္ ျပဳျခင္း၊ အခြန္ဥပေဒမ်ား ျပင္ဆင္ ျပ႒ာန္းျခင္း ကဲ့သို႔ေသာ ထင္ရွား ႀကီးမားသည့္ အေျပာင္းအလဲမ်ားကို အထက္ ေဖာ္ျပပါ နည္းလမ္း ႏွစ္ခုျဖင့္ မေဆာင္ရြက္ ခဲ့ေသာေၾကာင့္ မရည္ရြယ္လင့္ ကစား ဖြဲ႕စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒကို ေက်ာ္လြန္ လုပ္ေဆာင္ သကဲ့သို႔ ျဖစ္သြားခဲ့ပါသည္။ ထိုသို႔ မျဖစ္ေစရန္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ သမၼတကို ဥပေဒ အႀကံေပး တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္ရမည့္ ေရွ႕ေနခ်ဳပ္႐ုံးသည္ ဖြဲ႔စည္းပုံ အေျခခံ ဥပေဒ အပါအ၀င္ ႏိုင္ငံေတာ္တြင္ ယေန႔ျပ႒ာန္း အတည္ျပဳ ထားေသာ လႊတ္ေတာ္ ဥပေဒမ်ား၊ နည္းဥပေဒမ်ား၊ လုပ္ထုံးလုပ္နည္းမ်ား၊ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား၊ လက္စြဲမ်ားကို ေခ်ာက္ခ်ား ႏွံ႔စပ္ေအာင္ ေလ့လာထားသူမ်ား ျဖစ္ရန္ အထူး လိုအပ္ပါသည္။ ဤေနရာတြင္ အထူး သတိျပဳရမည့္ အခ်က္မွာ သာမည အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို အဓိက အေၾကာင္းအရာ အျဖစ္ အလြဲ ပုံေဖာ္ကာ အဓိက အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို သာမည အျဖစ္ ေမွးမွိန္ ထားမိ သကဲ့သုိ႔ ျဖစ္ၿပီး အာဏာသုံးရပ္ အၾကား နားလည္မႈ လြဲမွား၊ အျငင္းပြား ေနျခင္းျဖင့္ တန္ဖိုးရွိေသာ အခ်ိန္မ်ား၊ အင္အားမ်ား ျပဳန္းတီး မသြားေစေရး ျဖစ္ပါသည္။

ဒီမိုကေရစီ ပန္းတိုင္သို႔ သြားရာလမ္း သည္ အာဏာသုံးရပ္ အၾကား ဒီမိုကေရစီ နည္းလမ္းက်စြာ၊ ႐ုိးသား ေျဖာင့္မတ္စြာ၊ သေဘာထား ႀကီးႀကီး၊ ရင့္က်င္မႈ ရွိရွိ ဥပေဒႏွင့္ အညီ အျပန္အလွန္ ထိန္းညိႇႏိုင္မႈ စြမ္းရည္ အေပၚ မူတည္ကာ ခရီးလမ္း ျမန္ဆန္ ေခ်ာေမြ႔မႈ အတိုင္းအတာ ကြာျခား ႏိုင္ပါသည္။ ထိုသို႔ ျဖစ္ေစရန္မွာ အသြင္ ကူးေျပာင္း ကာလအတြင္း အာဏာသုံးရပ္၊ Stakeholder မ်ားႏွင့္ အဓိက ပေလယာမ်ား အၾကား ဥပေဒေၾကာင္း အရ ဥပေဒႏွင့္ အညီ ဥပေဒ ေရးရာ အႀကံျပဳသူမ်ား အပါအ၀င္ အရပ္ရပ္ဆိုင္ရာ အႀကံေပးသူမ်ား ၏ စိတ္ထား၊ ခံယူခ်က္ႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ဘာသာရပ္ နယ္ပယ္အလိုက္ အမွန္တကယ္ တတ္ကြၽမ္း နားလည္မႈတို႔က အထူး အေရးႀကီး လွပါေၾကာင္း။